97/7/28
10:55 ص
کک و مک چیست؟
کک و مکها لکههای کوچک و قهوهای بر روی پوستتان، اغلب در نواحیای که در معرض نور خورشید است میباشند. در اکثر موارد، کک و مکها بی ضرر هستند. آنها به دلیل تولید بیش از حد ملانین، که مسئول رنگ پوست و مو است (رنگدانه) ایجاد میشوند. به طور کلی کک و مکها در اثر تحریک شدن پوست توسط اشعه فرابنفش بوجود میآیند.
کک و مکها به دو دسته تقسیم میشوند : کک و مک ساده (ephelides) و کک و مک آفتاب سوخته (solar lentigines) . کک و مکهای ساده، کک و مک شایعی هستند که عمدهی مردم با آن آشنایی دارند. کک و مکهای آفتاب سوخته لکههای تیرهای هستند که در طی بزرگ سالی روی پوست ایجاد میشوند. این لکههای تیره شامل کک و مکها، لکههای تیره به دلیل افزایش سن و لکههای ناشی از آفتاب سوختگی میشوند. این دو نوع مختلف کک و مک ممکن است شبیه هم بنظر برسند، اما نحوهی ایجاد شدنشان متفاوت است.
چطور کک و مک پیدا میکنید؟
کک و مکهای ساده : این نوع کک و مکها به دلیل قرار گرفتن در معرض آفتاب و آفتاب سوختگی بوجود میآیند. احتمال پدید آمدن این کک و مکها بر روی پوست هر کسی که در برابر اشعه ماوراء بنفش از خودش محافظت نمیکند وجود دارد. این کک و مک روی صورت، پشت دست و بالا تنه پدید میآیند. این نوع کک و مک در میان افرادی که پوست و موی روشنتری دارند شایعتر است. سفید پوستان و آسیاییها بیشتر در معرض این نوع کک و مک قرار دارند.
کک و مکهای آفتاب سوخته : به مانند کک و مکهای ساده، کک و مکهای آفتاب سوخته هم بیشتر در سفید پوستان و بزرگ سالان بالای 40 سال پدید میآیند.
چه چیزی احتمال ابتلا به کک و مک را افزایش میدهد؟
ابتلا به کک و مک هم به شرایط محیطی بستگی دارد و هم شرایط ژنتیکی. اگر احتمال آفتاب سوختگیتان بیشتر باشد، احتمال ابتلایتان به کک و مک هم بالا میرود. در مطالعهای که روی 523 زن فرانسوی میان سال انجام شد، مشخص شد که 2 عامل مسئول ایجاد کک و مک هستند: آفتاب سوختگی مکرر و ژنی به نام MC1R که دستورالعمل ساخت ملانین را فرآهم میآورد، اما این ژن روی تمام افراد به یک شکل تأثیر نمیگذارد. 2 نوع ملانین وجود دارد : فیوملانین و یوملانین.
افرادی که پوستشان فیوملانین تولید میکند در برابر اشعهی فرابنفش محافظت شده نیستند و اغلب خصوصیات زیر را دارند :
_ موی بلوند یا قرمز
_ پوست روشن
_ کک و مک
_ پوستی که سخت برنزه میشود.
افرادی که یوملانین بیشتری دارند، پوستشان بیشتر در برابر اشعه فرابنفش محافظت شده و اغلب خصوصیات زیر را دارند :
_ موی قهوهای یا مشکی
_ پوست تیرهتر
_ پوستی که به راحتی برنزه میشود
کک و مک آفتاب سوخته :
مطالعهی فرانسوی همچنین برای کک و مکهای آفتاب سوخته دریافت که یک سری موارد، احتمال ابتلا به آن را بالا میبرند :
_ پوست تیره
_ ظرفیت برنزه شدن
_ پیشینه کک و مک
_ قرار گرفتن در معرض آفتاب
_ درمان هورمونی، مثلاً کنترل بارداری از طریق قرص
تفاوت بین کک و مک و لکههای خورشیدی چیست؟
کک و مکهای ساده
منشا: قرارگفتن در معرض آفتاب و ژنتیک
ظاهر شدن: ابتدا در 2-3 سالگی بعد از قرارگرفتن در نور خورشید ایجاد شده و با افزایش سن محو میشوند
نواحی تاثیرگذار: صورت، گردن، سینه و بازوها
تاثیر در معرض خورشید قرارگرفتن: عموما در تابستان ظاهر شده و در زمستان از بین میروند
اندازه:1تا2 میلیمتر، میتواند بزرگتر هم باشد
محدوده: نامنظم و دارای مرزهای مشخص
رنگ: قرمز تا قهوهای روشن
کک و مکهای آفتابسوخته
منشا: عمدتا قرارگرفتن در معرض آفتاب
ظاهرشدن: با افزایش سن زیاد میشوند،مخصوصا بعد از 40 سالگی، محو شدنشان بعید است
نواحی تاثیرگذار: عمدتا در پوست قرارگرفته در معرض خورشید، صورت، دستها، آرنج، سینه، کمر، ساق پا
تاثیر در معرض خورشید قرارگرفتن: با فصل تغییری نمیکند
اندازه: 2 میلیمتر یا بزرگتر
محدوده: معمولا دارای مرزهای مشخص
رنگ: زرد روشن تا قهوهای تیره
تفاوت بین کک و مک و خال چیست؟
خال با کک و مک یکی نیست؛ خالها هم ضایعات پوستی هستند اما اغلب تیرهتر بوده و لزوماً به دلیل قرار گرفتن در معرض خورشید به وجود نیامدهاند. به مانند کک و مک ساده، خالها میان افرادی با پوست روشن شایعتر هستند.
خال توسط سلولهای تشکیل دهندهی رنگدانهای که بیش از حد تولید شده و همچنین با میزانی بیش از میزان متوسط رگهای خونی ایجاد میشود. خالها معمولاً در حین تولد یا اندکی پس از آن پدید میآیند.
خالها میتوانند از لحاظ ظاهری انواع بسیار مختلفی داشته باشند. رنگ آنها از قهوهای تا صورتی بوده و اشکال مختلفی دارند. در یک فرد جوان، یک خال بیضرر با رشد فرد رشد میکند.
آیا برای خال یا کک و مک تان باید به پزشک مراجعه کنید؟
خالها و کک و مکها به خودی خود خطری ندارند، اما خالها ممکن است ریسک ابتلا به ملانوما یا سرطان پوست بدخیم را بالا ببرند.
طبق موارد زیر کک و مکها و خالهای خود را بررسی کنید :
عدم تقارن : از وسط خال یا کک و مک خطی بکشید، اگر دو نیمهی آن شبیه هم نیستند نا متقارن است.
مرز : مرز خالهای سرطانی نا مساوی و ناهموار است.
رنگ : خالی به رنگهای مختلف میتواند خطرناک باشد.
قطر : خالی بزرگتر از نوک مداد ممکن است سرطانی باشد.
نمو : هر گونه تغییر در اندازه، شکل یا برآمدگی را به پزشکتان اطلاع دهید.
اگر کک و مکها، خالها یا لکههای خورشیدیتان با یک یا تعدادی از معیارهای بالا مطابقت دارد با پزشکتان مشورت کنید.
خالها ممکن است ریسک ابتلا به سرطان پوست را بالا ببرند.
هر چه تعداد خالها بیشتر باشد، ریسک ابتلا به ملانوما افزایش مییابد. فردی که 25 – 11 خال داشته باشد، ریسک ابتلا به ملانوما در او 1.6برابر بیشتر است.
کسی که 100 خال یا بیشتر داشته باشد، این درصد برایش به بالای 90 میرسد.
دیگر مواردی که ریسک ابتلا به ملانوما را بالا میبرند :
_ داشتن پوستی روشن
_موی قرمز و چشم آبی
_ پیشینهی سرطان پوستی غیرملانومایی
_ پیشینهی برنزه کردن یا قرار گرفتن بیش از حد در برابر آفتاب
در یک بررسی، ریسک ابتلا به ملانوما در جمعیت سفید پوست تقریباً 32% بوده و 20% بیشتر از کسانی که پوست تیرهتر داشتند بود. اگر جزو یکی از این دستهبندیهای ریسکی بوده یا خال جدیدی روی پوستتان ظاهر شده بهتر است که سالانه چکاپ انجام دهید.
آیا میشود جلوی ظهور کک و مکهای بیشتر را گرفت؟
افرادی که نمیخواهند به کک و مک مبتلا شوند، باید اقدامات پیشپگیرانه انجام دهند. آکادمی پوست آمریکا توصیه میکند که از ضدآفتابی ضدآب با حداقل SPF 30 بر روی پوستتان استفاده کنید. برای محافظت کامل پیش از بیرون رفتن 15 دقیقه صبر کنید. این کار را هر روز حتی در زمستان انجام دهید تا رنگدانههای بیشتری ظاهر نشوند.
درمان پس از ابتلا
یک مطالعه نتایج خوبی را در ارتباط با روشن کردن رنگ کک و مکها و رنگدانههای پوسته با استفاده از محصولات زیر گزارش داده :
_ آلفاهیدروکسیل اسید
_ تری کلرواستیک اسید
_ فنول
_ لایهبردارهای اسیدی
همیشه پیش از استفاده از هر محصولی آن را تست کرده تا آسیبی به پوستتان وارد نکنید. اگر پس از استفاده از لایهبردار پوستتان سوخت آن را سریعاً شسته و طولانیتر از زمانی که دستورالعمل گفته استفاده نکنید.
لیزرتراپی
لیزر با هدف قرار دادن آب داخل لایههای پوستی عمل میکند. لیزر در میان لایهها نفوذ میکند تا زمانی که به لایهی میانی درم میرسد. این کار باعث میشود که سلولهای پیر رنگدانهای اپیدرمی از بین بروند و واکنشی که لیزر ایجاد میکند به بازسازی کلاژن و تشکیل کلاژن جدید کمک میکند.
از بین برندهی لکههای خورشیدی
برخلاف کک و مکهای ساده، لکههای خورشیدی با کمتر قرار گرفتن در معرض خورشید از بین نمیروند. اما در عوض میتوان آنها را با موارد زیر درمان کرد :
_ هیدروکینون
_ کرمهای رتینوئید
_ لایهبردارهای شیمیایی
_ سرما درمانی
_ لیزر درمانی
7 راهکار برای درمان کک و مک
کک ومکها، لکههای برنزی یا قهوهای روشن روی پوستتان هستند. آنها از گروهی سلولهای پوستی که حاوی ملانین رنگدانه هستند ساخته شدهاند. برخلاف خالها که برجسته هستند، کک و مکها تخت میباشند. ککومکها دردناک و مضر نیستند.
هیچکس با کک ومک به دنیا نمیآید، حتی با اینکه کک ومک ممکن است ریشهی ژنتیکی داشته باشد. آنها در اثر قرار گرفتن در معرض نور خورشید ظاهر میشوند. اگر شما هم کک ومک دارید و میخواهید از شرشان خلاص شوید در ادامه راههای مختلف بدین منظور معرفی شدهاند.
1- کرم ضد آفتاب
کرم ضد آفتاب شما را از شر کک ومکها خلاص نخواهد کرد، اما جلوی ایجاد کک ومکهای جدید را میگیرد. شما همیشه باید از ضد آفتاب استفاده کنید حتی اگر هوا ابری است. ضد آفتاب باید SPF 30 یا بالاتر داشته باشد. 15 دقیقه قبل از خروج منزل ضد آفتاب را روی پوستتان بزنید. ضد آفتاب را هر دو ساعت یکبار، و فورا بعد از شنا یا عرق زیاد تجدید کنید.
2- لیزر درمانی
لیزر درمانی از پالسهای نوری متمرکز و شدید برای هدف قرار دادن نواحی آسیب دیده از پوست استفاده میکند. لیزرهای متنوعی برای درمان کک ومک وجود دارند. لیزر درمانی به طور کلی امن است و ریسک ایجاد زخم پایین میباشد. اما با این حال عوارض دیگری از جمله این موارد دارد: خارش، تورم، قرمزی، پوسته پوسته شدن، عفونت، تغییر در رنگ پوست
اگر سابقه ابتلا به تبخال دهانی دارید بهتر است قبل از لیزر درمانی داروی ضد ویروس مصرف کنید چرا که لیزر ممکن است باعث پراکندگی تبخال اطراف دهان شما بشود.
فرد ارائه دهنده خدمات لیزری ممکن است داروها یا کرمهای دیگری را قبل از انجام پروسه تجویز کند، حتی ممکن است بگوید از مصرف برخی از داروها یا کرمها قبل از انجام پروسه پرهیز کنید. پزشکتان را در جریان داروها و کرمهایی که مصرف میکنید بگذارید.
ممکن است ریکاوری از درمان لیزر تا دو هفته طول بکشد. برای دستیابی به نتایج مطلوب معمولا به جلسات متعدد احتیاج دارید.
3- سرما درمانی
در سرما درمانی از سرمای شدید به شکل نیتروژن مایع برای فریز کردن و نابودی سلولهای پوستی غیرعادی استفاده میشود. سرما درمانی به طور کلی روشی امن است، به بیهوشی احتیاج ندارد و زمان ریکاوری آن کوتاه است. برخی عوارض احتمالی جانبی عبارتاند از: هایپر پیگمینیشن، خونریزی و تاول. سرما درمانی به ندرت باعث ایجاد زخم میشود.
4- کرمهای محو کننده موضعی
کرمهای محو کننده که کرمهای سفید کننده نیز نامیده میشوند، هم با نسخه و هم بدون نسخه موجود میباشند. بسیاری از کرمهای محو کننده حاوی هیدروکینون، مادهای که برای سرکوب تولید ملانین و روشنسازی نواحی تیره شدهی پوست استفاده میشود، هستند.
کرم موضعی هیدروکینون ممکن است باعث عوارض زیر شود:
التهاب، خشکی، سوزش، تاول، تغییر رنگ پوست
در سال 1982، انجمن غذا و داروی آمریکا محصولات سفید کنندهای که حاوی 2 درصد هیدروکینون بودند را به طور کلی امن و مناسب اعلام کردند. در سال 2006، شواهد جدید نشان داده است که هیدروکینون ممکن است باعث سرطان در موشها و منجر به تیرگی و دفرمه شدن پوست شود. این باعث شد که انجمن غذا و داروی آمریکا هیدروکینون را برای بررسی بیشتر تحت برنامهی ملی سم شناسی قرار دهد. با این حال این انجمن توصیه کرده تا مشخص شدن نتیجهی آزمایش هیدروکینون همچنان در بازار بماند.
5- کرم رتینوئید موضعی
کرم رتینوئید ترکیبی از ویتامین آ است. از این کرم برای ترمیم پوستهایی که در اثر آفتاب آسیب دیدهاند و همینطور روشن کردن رنگ کک ومکها استفاده میشود. طبق بررسیای که در سال 2014 انجام شد، رتینوئیدها ممکن است با جذب اشعهی ماوراء بنفش B، از پوست در برابر نور خورشید محافظت کنند. این مسئله ممکن است منجر به جلوگیری از ایجاد کک ومکهای جدید بشود.
کرمهای رتینوئید هم با نسخه و هم بدون نسخه در دسترس هستند. عوارض جانبی رایج آنها شامل موارد زیر میشود:
قرمزی، خشکی، تحریک پوست، پوسته پوسته شدن، حساس شدن
6-لایه بردار شیمیایی
یک لایه بردار شیمیایی از یک محلول شیمیایی برای پوسته پوسته کردن و لایهبرداری نواحی آسیب دیدهی پوست استفاده میکند. برای از بین بردن کک ومکها، یک لایه بردار معمولی پوست که حاویگلیکولیک اسید یا تری کلرواستیک اسید است میتواند به لایههای میانی پوست نفوذ کند. هنگامی که پوست آسیب دیده برداشته شود، پوست جدید تولید میشود.
لایه بردارهای شیمیایی ممکن است موقتا باعث عوارض زیر شوند: سوزن سوزن شدن، پوست پوست شدن، قرمزی، تحریک شدن پوست، تورم، سوزش
به گفتهی انجمن جراحی پوست آمریکا، لایه بردار معمولی پوست به دو هفته زمان برای بهبودی احتیاج دارد. در این مدت باید روزانه پوست خود را آبرسانی کرده و از پماد موضعی استفاده کنید. همچنین باید به مدت دو هفته برایتان ضد ویروس تجویز شده و تا زمان بهبود پوستتان از قرار گرفتن در معرض نور خورشید اجتناب کنید.
7- درمانهای طبیعی
چندین درمان طبیعی وجود دارند که مردم با استفاده ازآنها توانستهاند از شر کک ومکهای خود خلاص شوند. هیچکدام از این روشها از لحاظ علمی اثبات نشدهاند ولی با این حال اکثرشان اگر به طور متعادل انجام شوند، بعید به نظر میرسد که مضر باشند.
آب لیمو: آب لیمو را با گوشپاککن مستقیم روی پوستتان زده و سپس بشویید. گفته میشود آب لیمو خاصیت روشن کنندگی دارد.
عسل: عسل را با نمک یا شکر مخلوط کرده تا اسکراب درست کنید. گفته میشود که عسل هم به بهبود رنگ پوست کمک میکند.
آب دوغ: آب دوغ را مستقیم روی پوستتان بمالید. پیش از شستن آن با آب گرم 10 دقیقه صبر کنید. میتوانید از ترکیب آب دوغ با جوی دو سر نیز ماسکی تهیه کنید. آب دوغ حاوی لاکتیک اسید است که به احتمال زیاد میتواند در روشنسازی کک ومکها به شما کمک کند.
خامه ترش: خامه ترش را مستقیم روی پوستتان مالیده و پیش از شستن چند دقیقه صبر کنید. به مانند آب دوغ، خامهی ترش هم حاوی لاکتیک اسید است.
ماست: ماست را مستقیم روی پوست زده و چند دقیقه پیش از شستن صبر کنید. ماست هم حاوی لاکتیک اسید است.
پیاز: پیاز را روی پوستتان بمالید و سپس پوست را با آب گرم بشویید. پیاز میتواند به شکل لایه بردار عمل کرده و به روشنسازی لکهها کمک کند.
اگر هرگونه آسیبی مشاهده کردید، درمان را ادامه ندهید.
چه چیزی باعث ایجاد کک ومکها میشود؟
پوست شما حاوی سلولهایی به نام ملانوسیت است که ملانین رنگدانه را تولید میکند. ملانین به محافظت از پوست شما در برابر اشعههای ماوراء بنفش کمک میکند. قرار گرفتن در معرض آفتاب باعث میشود که ملانوسیتها، ملانین بیشتری تولید کنند. کک ومکها از ازیاد ملانین روی لایهی بیرونی پوستتان ناشی میشوند.
اکثر کسانی که شمار زیادی کک ومک دارند، پوستی روشن دارند؛ هر چند هر کسی ممکن است به ککومک مبتلا شود. با اینکه افرادی با پوست روشن از کسانی که پوست تیره دارند ملانین کمتری تولید میکنند، اما وقتی در معرض آفتاب قرار بگیرند ملانوسیتهایشان ملانین بیشتری تولید میکنند.
کک ومکها ممکن است به خودی خود ناپدید شوند
بعضی کک ومکها ممکن است مدتی طولانی باقی مانده و شاید هیچوقت از بین نروند. برخی دیگر در طی تابستان به دلیل بیشتر قرار گرفتن در معرض خورشید زیاد شده، اما در زمستان یا با اجتناب از تابش خورشید از بین میروند. کک ومکهای ارثی ممکن است با افزایش سن محو شوند اما کک ومکهایی که ناشی از نور خورشید هستند معمولا با افزایش سن زیاد میشوند.
چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟
کک مکها نگران کننده نیستند اما ممکن است منجر به سرطان پوست شوند. قرار گرفتن بیش از حد در معرض خورشید، عاملی خطرناک هم برای کک ومک و هم برای ملانوما یا سرطان پوست است. ملانوما بیشتر در کسانی که پوست روشن یا کک ومک دارند شایع است تا کسانی که پوست تیره دارند.
اگر متوجه تغییر در اندازه، رنگ یا شکل کک ومکها شدید به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید، آنها میتوانند تشخیص دهند که دلیلی برای نگرانی وجود دارد یا خیر.
کلام آخر
کک و مک مسئلهای شایع و بیخطر است. با این حال برخی مردم دوست دارند از دست آنها خلاص شوند. درمانهای تهاجمی مانند لیزر درمانی و لایه برداری شیمیایی موثر بوده اما به زمان زیادی برای بهبود احتیاج داشته و ممکن است عوارض جانبی شدیدی را در برداشته باشند.
اگر در پس از بین بردن کک ومکهایتان هستید، برای یافتن بهترین روش پاکسازی، با متخصص پوست در ارتباط باشید. مهم نیست که چه روشی را در پیش میگیرید، اما مهم است که پس از آن دیگر مراقبتهای لازم را حین قرار گرفتن در معرض خورشید انجام دهید تا از بروز کک ومکهای جدید جلوگیری کنید.